Để giữ cơ thể khỏe mạnh cần duy trì chế độ dinh dưỡng hợp lý và khoa học. Việc bổ sung các thực phẩm bảo vệ sức khỏe góp phần cân bằng dinh dưỡng, tăng sức đề kháng, khởi tạo động lực cho cuộc sống thường nhật của mỗi người cũng là một lựa chọn tốt.
Bài viết sau đây cho chúng ta biết rõ hơn về các sản phẩm bảo vệ sức khỏe có nguồn gốc từ động vật. Bên cạnh tên gọi theo thuật ngữ chuyên môn thông dụng với mọi người, tôi xin viết trong ngoặc đơn tên khoa học của sản phẩm. Gọi là thực phẩm bảo vệ sức khỏe vì các sản phẩm này được đưa vào cơ thể thông qua đường tiêu hóa (ăn, uống).
Theo Thông tư số 43/2014/ TT- BYT của Bộ Y tế Việt Nam, thực phẩm bảo vệ sức khỏe (Health Supplement) là các sản phẩm được chế biến dạng viên nang, viên hoàn, viên nén, cao, cốm, bột lỏng có chứa vitamin, axit amin, axit béo, enzym, probiotic, khoáng chất và các chất có hoạt tính sinh học khác có nguồn gốc tự nhiên từ thực vật, động vật hoặc chất khoáng ở dạng chiết xuất, phân lập, cô đặc và chuyển hóa.
Vận dụng thuyết âm dương trong y dược học cổ truyền, muốn đề phòng bệnh tật, giữ gìn sức khỏe phải nắm vững quy luật biến hóa của giới tự nhiên và ứng với sự biến hóa đó, cần giữ gìn nhịp điệu thăng bằng giữa con người và ngoại cảnh, mùa xuân, hạ thì dưỡng dương khí còn mùa thu đông thì dưỡng âm khí. Theo đại danh y Tuệ Tĩnh, Việt Nam là quốc gia nằm trong khu vực có khí hậu nhiệt đới gió mùa, nóng ẩm thường xuyên, vì thế người dân thường mắc các bệnh thiên về nhiệt (nóng), phong (gió), hàn (lạnh), thấp (ẩm) nên cần tìm những cây thuốc, bài thuốc đông y, điều trị tả hỏa, hóa đàm, trừ phong thấp, thanh nhiệt giải độc,...
Nguyên lý y khoa, trong cơ thể người có khoảng 50 loại hormone (là chất hóa học có bản chất là peptid, steroids hay dẫn xuất acid amin được giải phóng vào máu từ các tuyến nội tiết đóng vai trò rất quan trọng trong việc điều hòa các chức năng của cơ thể). Trong thai kỳ, nhau thai tạo ra hormone cần thiết cho cơ thể mẹ như estrogen, progesterone và lactogen. Ở một số thời điểm trong đời người nữ như đến tuổi dậy thì, chu kỳ kinh nguyệt, giai đoạn mang thai, mãn kinh sẽ thay đổi hormone nội tiết, biểu hiện thông qua triệu chứng mụn nội tiết là hiện tượng tăng tiết bã nhờn ở tuổi dậy thì hay rối loạn kinh nguyệt, đau bụng kinh ở tuổi sinh sản và bốc hỏa, đổ mồ hôi đêm ở tuổi tiền mãn kinh,…
Hormone tăng trưởng Insulin-like Growth Factor -1 (IGF-1) được sản xuất ở nhiều mô chủ yếu ở gan (khoảng 80%) và cơ xương. IGF-1 giúp thúc đẩy sự phát triển xương và mô, nồng độ hormone IGF-1 thường thấp khi mới sinh ra, tăng dần khi đứa trẻ lớn lên, đỉnh điểm đạt cao nhất là ở tuổi dậy thì và sau đó suy giảm dần trong cuộc sống của người trưởng thành. Ở cả nam và nữ, theo thời gian, cơ thể lão hóa, các hormone insulin, cortisol bị rối loạn, cơ thể dễ tích tụ mỡ dẫn đến việc tăng cân khó kiểm soát, rụng tóc và da khô, giảm ham muốn tình dục,… Nguyên tắc chung của đông y lẫn tây y là khi cơ thể thiếu chất gì thì bổ sung chất đó.
Tất cả sinh viên y - dược cổ truyền đều trân quý quyển sách “Những cây thuốc và vị thuốc Việt Nam” của GS.TS Đỗ Tất Lợi. Trong đó có các vị thuốc bổ quý nguồn gốc động vật như tắc kè, ong, yến sào, hươu, nai, khỉ,...
Tắc kè (Gekko Gekko Lin. Gekkonidae) có vị mặn, tính ôn. Công dụng bổ phế thận, ích tinh, trợ dương, trị hen suyễn, ho có mủ, lao phổi và tăng cường sức khỏe sinh lý nam.
Ong (Apis Mellifera / Ligustica/ Cerana Maligona Apidae). Mật ong (tốt nhất là sữa ong chúa) có công dụng bổ dưỡng, an thần, tăng sức đề kháng, trị loét dạ dày. Nọc ong trị tê thấp, sưng khớp, làm tăng lực nhưng chống chỉ định trên phụ nữ có thai, người bị lao và mắc bệnh gan, thận.
Yến (Colacodia sp. Apodide) vị ngọt tính bình. Yến sào là thuốc bổ quý, chữa lao, hen suyễn, giúp tăng cường miễn dịch, bổ sung testosterone cho nam giới và estradiol giảm bốc hỏa cho phụ nữ tiền mãn kinh; đồng thời, ngăn ngừa loãng xương ở cả 2 giới.
Nhung được chế biến từ sừng/gạc của con hươu/nai có thể kể như Lộc nhung/ Lộc giác (Cornu Cervi Parvum/ Cornu Cervi), Cao ban long (Colla Cornus Cervi) với công dụng bổ thận tráng dương, bổ gân xương, được chỉ định trong trường hợp bổ thần kinh, điều hòa khí huyết, làm lưu thông máu, xuất huyết (ho, nôn, tiểu ra máu; ruột và tử cung ra máu, kinh nguyệt quá nhiều), trị khớp xương sưng phù, làm tiêu mụn nhọt độc.
Huyết lình là máu của khỉ cái chảy ra sau khi sinh được sử dụng làm thuốc bổ máu cho phụ nữ hậu sản và phục hồi sức khỏe cho người xanh xao, gầy ốm, trẻ con chậm lớn, kén ăn. Nhau thai (Placenta) là bộ phận gắn kết tế bào con với tế bào mẹ qua dây rốn, là một bộ phận không bền vững, biến mất sau khi sinh. Các sản phẩm chiết xuất từ nhau thai khỉ, cừu, hươu, ngựa chứa nhiều acid amin, vitamin và khoáng chất cần thiết cho cơ thể.
Người tiêu dùng khi quyết định lựa chọn sản phẩm nào mang lại lợi ích gì cho cơ thể rất cần chọn những thương hiệu được nhà nước cho phép dưới sự hướng dẫn chuyên môn của các chuyên gia y tế, các bác sĩ, dược sĩ./.
DS CKII. Lý Thị Nhất Định
