Thầy giáo, tài tử miền hạ

1. Trong buổi sáng se lạnh, nhấp một ngụm nước trà ấm và nghe các tài tử miệt vườn chơi ĐCTT thì chẳng gì bằng. Giọng thầy Thịnh cất lên ấm áp nhưng lại đượm buồn: “Bao lần mẹ bảo rằng, trọn đời mẹ ở lại Bạc Liêu, bên mái nhà xưa, có bóng cha, người chiến sĩ kiên trung, đã dâng trọn đời mình cho quê hương…”.

Ngoài thời gian đứng trên bục giảng thì thầy Trần Quốc Thịnh còn là tài tử ca, tác giả của nhiều bản vọng cổ, bài ca tài tử được người trong giới yêu thích và đánh giá ca

Bài Phụng Hoàng cầu Về lại Gành Hào của thầy giáo tiếng Anh vùng Cần Đước đã đoạt giải nhất cuộc thi Sáng tác lời mới 20 bản tổ ĐCTT Nam bộ tỉnh Bạc Liêu năm 2020. Bằng ngôn từ giàu cảm xúc, bài ca khiến người nghe như hiểu được nỗi lòng người con xa xứ vừa trở lại thăm quê.

Thầy Thịnh chia sẻ: “Tôi sáng tác bài ca này dựa vào một phần ký ức của bản thân về vùng đất Bạc Liêu khi có dịp về thăm và tình cảm thật của mình khi từng có thời gian đi học xa nhà”. Sự da diết trong lời ca, tiếng đờn dễ khiến khách mộ điệu say lòng lúc lắng nghe.

Ngày trước, cũng bởi yêu mến tiếng đờn của cha, của chú mà cậu thanh niên Trần Quốc Thịnh làm hồ sơ thi vào Nhạc viện TP.HCM. Nhưng thời điểm đó, không nhận được sự ủng hộ của gia đình nên thầy trở lại với đam mê thứ hai của mình là ngôn ngữ và trở thành giáo viên tiếng Anh như hiện tại. Mặc dù vậy, tình yêu dành cho đờn ca của thầy Thịnh chưa khi nào vơi bớt. Thầy tìm đến Trung tâm Văn hóa Nghệ thuật tỉnh tham gia lớp học ĐCTT và kết nối cùng những người cùng sở thích, đam mê. Đến nay, hầu như câu lạc bộ ĐCTT nào của Cần Đước, thầy Thịnh cũng tham gia với vai trò là tài tử ca và tác giả sáng tác bài ca.

2. Việc sáng tác bài ca đến với thầy Thịnh cũng như một cái “duyên” khi bài vọng cổ đầu tay Lao xao tháng tư được Đài Truyền hình TP.HCM ghi hình. Đây là động lực đối với người mới tập tành sáng tác. Bản vọng cổ Em là cô giáo Trường Sa sau đó cũng được Đài Truyền hình TP.HCM ghi hình, các bài ca tài tử được người trong giới đánh giá cao.

Đó vừa là niềm vui, vừa là động lực để thầy giáo, tác giả Trần Quốc Thịnh tiếp tục hành trình của mình. Đó cũng là "trái ngọt" cho tình yêu và nỗ lực của người thầy giáo quê hương Cần Đước, “cái nôi” của ĐCTT tại Long An.

Là người sống giàu tình cảm, những bài ca do thầy Thịnh sáng tác hầu hết đều xuất phát từ cảm xúc thật của bản thân. Có lợi thế về các môn xã hội từ nhỏ nên tác phẩm của thầy luôn có từ ngữ
trau chuốt và giàu tình cảm. Có lẽ chính điều đó đã giúp tác giả Trần Thịnh được giới ĐCTT tỉnh nhà và người mộ điệu yêu mến. Là người sáng tác, đồng thời cũng là một tài tử ca là lợi thế của thầy Thịnh, bởi theo nhận xét của nhà nghiên cứu Võ Trường Kỳ: “Nội dung bài ca dù có ý nghĩa phong phú, văn chương trau chuốt cũng chưa đủ mà còn đòi hỏi tác giả phải vận dụng đúng âm vận bằng, trắc của từng hơi điệu trong các thể loại Bắc, Nam, Oán, Ngự mới tạo được tác phẩm hay”.

Giờ đây, ngoài thời gian đứng lớp và dành cho gia đình, còn lại thầy dành hết cho nghệ thuật ĐCTT. Trong một chuyến tham quan đến vùng đất mới hay thậm chí là một khoảnh khắc nào đó trong cuộc sống hàng ngày, chỉ cần đủ cảm xúc là thầy Thịnh sáng tác ngay.

Lời bài ca được phác thảo trong điện thoại và sẽ trau chuốt lại vào thời điểm thích hợp. Một tác phẩm ra đời được thầy mang đi “trình diện” ở nhiều nhóm đờn ca khác nhau để lắng nghe góp ý của khách tri âm, của các bậc anh, chú cùng một say mê. Có lẽ bởi vậy mà thầy Thịnh nói: “Một tác phẩm của tôi được hoàn chỉnh là có công sức của rất nhiều người”.

Với thầy Thịnh, chơi ĐCTT là đam mê, sáng tác bài ca, bản vọng cổ là một phần trong cuộc sống. Tất cả những điều đó hòa quyện với nhau tạo nên một người thầy, một tài tử miệt vườn đúng chất. Và những người như thầy Thịnh, có thể nói, chính là một phần “linh hồn” của nghệ thuật ĐCTT Nam bộ.

Bởi, đó là cách mà ĐCTT được gìn giữ, tồn tại, lưu truyền cho đến ngày nay như sách ĐCTT Nam bộ có đoạn viết: “Chơi ĐCTT trước hết là không nhằm mục đích vụ lợi mà cốt để thỏa mãn nhu cầu sáng tạo và thưởng thức nghệ thuật cho chính bản thân người chơi và khách tri âm mộ điệu”.

Quế Lâm