Hướng đi nào cho nhà cổ?: Bài cuối - Còn nhiều trăn trở

Có những nét đặc trưng rất riêng cùng nhiều vật dụng, nội thất có tuổi thọ hàng trăm năm nhưng Nhà Trăm cột vẫn chưa phát triển du lịch

Dù mang những giá trị nghệ thuật kiến trúc độc đáo, được xây dựng bằng những loại vật liệu tốt thì theo thời gian, các ngôi nhà cổ cũng bị xuống cấp. Giữ gìn những công trình này đòi hỏi nhiều nỗ lực và còn nhiều trăn trở.

Từng được trùng tu

Ngôi nhà do bà Nguyễn Thị Phượng trông coi (thuộc cụm nhà cổ Thanh Phú Long) nằm giữa vườn thanh long xanh mướt. Năm 2012, ngôi nhà được Nhà nước đầu tư trùng tu, trở nên nổi bật với màu sơn vàng - trắng. Ngôi nhà được trùng tu theo nguyên mẫu nên vẫn giữ vẻ uy nghiêm, cổ kính. Bà Phượng cho biết, trước đây, ngôi nhà này xuống cấp nhất trong số 3 ngôi nhà cổ Thanh Phú Long. Việc trùng tu nằm ngoài khả năng của gia đình, nhờ được Nhà nước đầu tư kinh phí trùng tu nên ngôi nhà còn giữ lại được những nét kiến trúc độc đáo. Những mảng tường vỡ, những chỗ ngói mục nát, đổ sụp được sửa chữa, thay mới,...

Bước vào ngôi nhà, chúng tôi cảm thấy thú vị trước một không gian hoài cổ. Cứ nghĩ, những ngôi nhà cổ sơn vàng, có khoảng giếng trời cùng hàng lu nước da bò chỉ còn trong phim ảnh và trên trang sách, nhưng đó là thực tế cuộc sống tại xóm nhà giàu! Bà Phượng kể, thỉnh thoảng, nhà bà có khách đến tham quan, nghiên cứu. Nhờ vậy, tiếng tăm xóm nhà giàu vẫn được nhiều người biết đến.

Phó Giám đốc Ban Quản lý Di tích lịch sử - văn hóa tỉnh - Nguyễn Văn Thiện cho biết, kinh phí trùng tu ngôi nhà cổ trong cụm nhà cổ Thanh Phú Long và Nhà Trăm cột từ nguồn vốn Trung ương. Nhờ đó, 2 công trình này còn lưu giữ những giá trị quý báu.

Cả 2 công trình đều trên 100 tuổi nên việc bị xuống cấp, hư hỏng là điều không thể tránh khỏi. Vì vậy, nếu không từng được trùng tu thì chắc gì, những giá trị đó còn được giữ đến ngày nay!

Muốn phát huy giá trị, cần phát triển du lịch

Cũng là Di tích lịch sử - văn hóa cấp Quốc gia nhưng ngôi nhà cổ của ông Nguyễn Hữu Huyền trong cụm nhà cổ Thanh Phú Long do bà Nguyễn Thị Ngà trông coi đang đối mặt với nguy cơ đổ sập. Nhưng, kinh phí trùng tu hiện nay lại là một bài toán khó! Theo ông Nguyễn Văn Thiện, hiện tại, kinh phí trùng tu nhà cổ chủ yếu từ nguồn xã hội hóa. Nhà nước muốn lưu giữ những giá trị nghệ thuật kiến trúc độc đáo nhưng lại không có kinh phí trùng tu, còn gia đình thì không có khả năng tự tu bổ.

Ông Thiện cho biết thêm: “Muốn phát huy hết giá trị nhà cổ thì cần tạo điều kiện phát triển du lịch. Muốn vậy, phải có tour, tuyến du lịch phù hợp cùng các dịch vụ phụ trợ nhằm thu hút khách tham quan. Từ đó, phần nào giải quyết bài toán về kinh phí trùng tu nhà cổ”. Hiện tại, 2 di tích nhà cổ: Nhà Trăm cột và cụm nhà cổ Thanh Phú Long đều chưa phát triển du lịch.

Ngôi nhà thuộc cụm nhà cổ Thanh Phú Long được Nhà nước trùng tu, trở nên nổi bật với màu sơn vàng - trắng, mang nét cổ kính

Nhà Trăm cột tuy có mở cửa phục vụ và nhận phí hỗ trợ (không bắt buộc) từ khách tham quan nhưng vẫn chưa thu hút được nhiều du khách. So với những ngôi nhà cổ ở một số địa phương khác: Nhà cổ Bình Thủy (TP.Cần Thơ), nhà cổ Đông Hòa Hiệp (tỉnh Tiền Giang),... đang phát triển du lịch khá tốt thì Nhà Trăm cột còn nhiều hạn chế. Nằm trong khu vườn rộng, mặt tiền hướng về phía bờ sông thoáng mát nhưng Nhà Trăm cột lại không phát huy được lợi thế này. Cũng có những nét đặc trưng riêng cùng nhiều vật dụng, nội thất có tuổi thọ hàng trăm năm nhưng do thiếu sự chăm chút nên Nhà Trăm cột chưa thực sự gây ấn tượng với người đến thăm.

Theo Chương trình số 13-CTr/TU của Tỉnh ủy về thực hiện Nghị quyết số 08-NQ/TW của Bộ Chính trị về “Phát triển du lịch trở thành ngành kinh tế mũi nhọn”, Nhà Trăm cột được xác định là một trong số các sản phẩm du lịch bổ trợ và có kế hoạch định hướng xã hội hóa đầu tư các dịch vụ, sản phẩm hàng hóa quà lưu niệm phục vụ du khách. Nếu các tour, tuyến du lịch qua Cần Đước, Cần Giuộc được mở thì Nhà Trăm cột sẽ là một điểm đến không thể bỏ qua! Và có lẽ, đó là hướng đi khả quan nhất giúp tạo ra nguồn kinh phí để trùng tu các công trình kiến trúc cổ trên địa bàn tỉnh nói chung và Nhà Trăm cột, xóm nhà giàu nói riêng./.

Phương Phương