Đến Kontum, hòa điệu cùng bản sắc văn hóa cộng đồng

Nhiều du khách đến check-in, chụp hình tại thác Pa Sỹ (thị trấn Măng Đen, huyện Kon Plông, tỉnh Kon Tum)

1. Từ TP.Kon Tum, đi khoảng 50km về phía Đông Bắc là đến thị trấn Măng Đen (huyện Kon Plông). Nơi đây được biết đến với tên gọi Đà Lạt thứ hai của Tây Nguyên. Sở dĩ mang danh ấy vì vùng đất này nằm trên cao nguyên Măng Đen, cách 1.200m so với mực nước biển, có khí hậu ôn đới mát dịu quanh năm và thiên nhiên hùng vĩ, trữ tình tương đồng với TP.Đà Lạt. Nơi đây được bao bọc bởi nhiều cánh rừng nguyên sinh, rừng thông, đa dạng hồ, thác nước thơ mộng, hùng vĩ.

Tên gọi Măng Đen bắt nguồn từ cách người Kinh nói trại từ T’măng Deeng (tiếng Mơ Nâm), nghĩa là vùng đất bằng phẳng và rộng lớn. Theo người dân địa phương, Măng Đen từng được người Pháp để mắt đến, đem cây thông vào trồng trên đất này và có ý định xây dựng một trạm nghỉ dưỡng ở đây. Nhiều năm gần đây, Măng Đen được quy hoạch thành Khu du lịch sinh thái quốc gia Măng Đen (gồm Quảng trường Trung tâm huyện Kon Plông, điểm du lịch sinh thái Thác Pa Sỹ, điểm du lịch Hồ Đam Bri, điểm du lịch Êban Farm, điểm du lịch Thiện Mỹ Farm, Làng du lịch cộng đồng Kon Pring, Làng du lịch cộng đồng Vi Rơ Ngheo, các điểm du lịch nông nghiệp công nghệ cao cùng các điểm di tích lịch sử) và trở thành điểm đến thu hút khách nhất của du lịch Kon Tum.

Một trong những địa danh nổi tiếng tại Măng Đen phải kể đến điểm du lịch sinh thái Thác Pa Sỹ. Ban đầu, tên gốc của thác là Pau Suh, mang ý nghĩa là 3 dòng suối Pau Suh, Đak Ke, Đak Pne hợp lại thành một thác nước gắn với truyền thuyết Bảy hồ, ba thác, sau này được đọc trại thành Pa Sỹ. Điểm du lịch có diện tích 25ha, gồm thác nước cùng nhiều tuyến đường đi, nhà rông, xưởng thủ công mỹ nghệ, trang trại trồng trọt, khu ẩm thực, nhà trưng bày văn hóa người dân tộc Rơ Măm,... Để có thể chiêm ngưỡng trọn vẹn sự tráng lệ của thác Pa Sỹ, du khách phải đi xuống gần 200 bậc thang ngoằn ngoèo, hiểm trở. Thế nhưng, cảm giác mệt mỏi sẽ tan biến ngay khi đến nơi bởi du khách có thể ngắm nhìn dòng nước trắng xóa đổ ào giữa khung cảnh núi rừng xanh mát và hòa mình vào không khí mát lạnh của thiên nhiên.

2. Từ trung tâm TP.Kon Tum, du khách đi khoảng 7km về hướng Tây Bắc để đến điểm du lịch A Biu (làng Kleh, xã Ngọc Bay, TP.Kon Tum). Đây là nhà của nghệ nhân A Biu và nhiều thế hệ con cháu cùng sinh sống. Ông A Biu thuần thục nhiều loại cồng, chiêng, nhạc cụ hiện đại, có tài chỉnh chiêng và hiểu biết nhiều về sử thi, truyện cổ dân gian Ba Na. Ông yêu thương mãnh liệt với những nét văn hóa truyền thống của dân tộc mình và khát khao lan tỏa các giá trị ấy đến mọi người. Vì vậy, ông và gia đình xây dựng mô hình du lịch cộng đồng để vừa bảo tồn truyền thống, vừa quảng bá văn hóa của người Ba Na đến du khách thập phương.

Tại điểm du lịch A Biu (Làng Kleh, xã Ngọc Bay, TP.Kon Tum, tỉnh Kon Tum), du khách có thể nghe các bài dân ca Ba Na do nghệ nhân A Biu và con cháu biểu diễn

Toàn bộ khuôn viên nhà ông có diện tích khoảng 2.000m², bố trí nhiều dụng cụ sinh hoạt truyền thống của người Ba Na như cồng, chiêng, gùi, giáo, cung tên, mác,... Trước sân, ông A Biu dành một khoảng đất trống, cải tạo thành "sân khấu” để biểu diễn văn nghệ, múa xoang, đốt lửa trại phục vụ du khách. Trong bản nhạc chào mừng đoàn tham quan, nghệ nhân cất cao giọng hát. Những bài hát dân ca Ba Na tựa như âm vang đại ngàn, khi réo rắt với điệu đàn T’rưng, khi êm dịu cùng tiếng đàn Tinh Ninh, lúc lại hào hùng cùng nhịp cồng, chiêng.

Không chỉ mang đến các tiết mục hấp dẫn, ông A Biu còn là “thuyết minh viên” về văn hóa cồng, chiêng trong đời sống người dân Ba Na và Tây Nguyên. Ông say sưa kể những câu chuyện về con người Kon Tum quyết giữ đất, giữ rừng, dù khi chiến tranh hay thời hiện đại vẫn mong muốn giữ gìn, bảo tồn và phát huy bản sắc của Tây Nguyên.

3. Làng du lịch cộng đồng Kon Kơ Tu (xã Đăk Rơ Wa, TP.Kon Tum) là một trong những ngôi làng cổ, nơi sinh sống của nhiều thế hệ người Ba Na. Người dân bản làng giữ nguyên nhiều nét văn hóa đặc sắc và các nghề truyền thống của người Ba Na. Nằm cạnh dòng sông Đắk Bla “chảy ngược về Tây” nổi tiếng, ngôi làng thật yên bình, mang những kiến trúc độc đáo. Nổi bật giữa làng Kon Kơ Tu là nhà rông truyền thống mang đậm bản sắc dân tộc đồng bào Ba Na. Đây là khu vực “trung tâm hành chính”, sinh hoạt chung của cả làng, đặc biệt là các dịp thảo luận, tổ chức lễ hội, đón khách,... Dừng chân tại đây, du khách có cơ hội tìm hiểu về tập quán của người dân, tham gia các hoạt động trải nghiệm, mặc trang phục truyền thống Ba Na và thưởng thức nhiều món đặc sản như gà nướng, heo nướng, cơm lam, rượu ghè,...

Làng du lịch cộng đồng Kon Kơ Tu (xã Đăk Rơ Wa, TP.Kon Tum, tỉnh Kon Tum)

Khi đến với Kon Tum, chị Lê Thị Kim Thư - chuyên viên Phòng Văn hóa - Thông tin huyện Mộc Hóa, tỉnh Long An, cảm thấy thú vị. Chị Thư chia sẻ: “Trong chuyến đi công tác tại Kon Tum, tôi có cơ hội tham quan nhiều điểm du lịch hấp dẫn. Trong đó, tôi bị cuốn hút bởi sự đa dạng văn hóa của nhiều đồng bào dân tộc thiểu số sinh sống ở đây. Cách họ phát triển du lịch theo hướng bền vững, vừa bảo tồn những giá trị truyền thống, vừa nồng nhiệt, cởi mở với du khách làm tôi ấn tượng và mong muốn có dịp quay trở lại mảnh đất này”.

Với những lợi thế về thiên nhiên tươi đẹp và văn hóa đa dạng, Kon Tum đã và đang phát triển du lịch theo hướng bền vững. Du khách đến với Kon Tum nên có ý thức bảo vệ môi trường, tôn trọng văn hóa địa phương để góp phần giữ gìn, phát huy các giá trị quý báu ấy./.

Hoàng Lan